قدیمی‌ترین کتاب هندسه؛ 16 مسئله در 5 موضوع مختلف در 2 روی یک لوح؛ 6 مسئله درباره دایره‌ها، 5مسئله درباره چهارضلعی‌ها، یک مسئله درباره مثلث‌ها، 3مسئله درباره شکل آجرها (مهندسی عمران)، یک مسئله درباره چند ضلعی های محاطی که قضیه فیثاغورث را مدت‌ها پیش از به دنیا آمدن او، مطرح کرده.
کی می‌تواند این مسئله را حل کند؟
نگاه کنید! روش به‌دست‌آوردن مساحت چنین حجمی را بلدید؟ این هم یک صفحه از یک کتاب هندسه و ریاضیات قدیم ایران است که علی بن یوسف بن علی منشی در قرن ششم‌هجری به زبان فارسی نوشته؛ نامش لُب الحساب است. می‌دانید در قرن 6 هجری در اروپا چه خبر بوده؟ چشمتان روز بد نبیند؛ بگذریم.
کتابخانه گلی
بعضی از این لوح‌ها یک برگ از کتاب و بعضی دیگر یک فصل از کتاب و بعضی‌هایشان هم یک کتاب کامل است و در کنار هم، قدیمی‌ترین کتابخانه تخصصی هندسه جهان را تشکیل می‌دهند. بعضی‌ها فکر می‌کنند انسان 3 هزار سال قبل گمراه و سرگردان بوده ولی ظاهرا با این محاسبات، راهش را خوب پیدا می‌کرده.ابر و باد و مه و خورشید و هندسه
واقعا گل کاشته‌اند. بی‌محاسبه و طراحی، کاشتن این گل‌ها و درختان روی سنگ غیر ممکن بوده. طراحی باغ ایرانی خود یک طرح منظم هندسی است. واژه باغ از ریشه bag در زبان‌های ایرانی به معنی بخش کردن است.
سه سوته حل می‌كردند بچه‌های 3900 سال پیش، این مسئله‌ها را مثل کلوچه می‌خوردند. صورت مسئله: مساحت محصور بین 2 مثلث متساوی الاضلاع را پیدا کنید؟
حل مسئله: اضلاع مثلث کوچک را مطابق شکل تا اضلاع مثلث بزرگ امتداد می‌دهیم. 3ذوزنقه درست می‌شود. با محاسبه مساحت 3 ذوزنقه و جمع آنها، مساحت محصور میان 2 مثلث به دست می‌آید.
آقا اجازه مشق من را هم خط بزنیداین لوح، در حفاری‌های شوش پیدا شده و مربوط به 3700 سال پیش است و روشی را برای محاسبه محیط یک چند ضلعی نشان می‌دهد.
در چند جا سعی شده که خط عمودی از مرکز بر اضلاع رسم شود ولی متاسفانه این کار خوب انجام نشده و احتمال می‌رود که کار یک شاگرد مدرسه باشد.
معلم ترسیم درست را انجام داده و بعد هم گوشه لوح را شکسته تا دانش‌آموز دیگری از آن استفاده نکند؛ این قدیمی‌ترین مشق شب هندسه جهان است.
دری كه روی یک پاشنه نمی‌چرخدنگاه کنید! مهندسان هخامنشی در تخت جمشید 25قرن پیش، چنین طرح هندسی دقیقی را بعد از حساب و کتاب و طراحی، روی سنگ تراشیده‌اند. یکی دیگر از این پاشنه‌ها هم باید قاعدتا آن طرف باشد؛ اصل قرینه سازی در هنر و صنعت هخامنشی.
آن وقت‌ها فیثاغورث كجا بود؟ فیثاغورث هنوز به دنیا نیامده. قدیمی‌ترین لوح هندسه دنیا که پشت و رویش مطالب هندسی نوشته شده، مربوط به 3600 تا 3800 سال پیش است.
روی آن مربعی را می‌بینید که 2 قطرش رسم شده و اندازه اضلاع را رویشان نوشته و قرن‌ها پیش از فیثاغورث، قضیه‌ای را که به نام او مشهور است، اثبات کرده.
- عکس پایینی هم پشت همین لوح است و مسئله را برای یک مستطیل حل کرده.
بی‌نظمی منظماین خط‌های درهم و برهم، چرکنویس طرح‌هایی هندسی است که پاکنویس آن را همه می‌شناسید؛ تمام کاشی‌کاری‌ها، آجرکاری‌ها، گره‌ها، مقرنس‌ها و... بر اساس چنین طرح‌های اولیه‌ای به وجود آمده‌اند. یک مهندس بزرگ ایرانی به نام ابوالوفا محمد بن محمد بوزجانی نیشابوری کتابی درباره کاربرد هندسه در عمل نوشته و مسائل هندسی زیادی مثل این را برای مطالعه دیگران آورده؛ پس اگر از دوره‌ای لوح گلی و کتاب هندسه نمانده، می‌توان از روی آثار به دانش هندسه آن زمان پی‌برد.
حل‌المسائل هم داشته‌اند قدیمی‌ترین حل‌المسائل؛ این بخشی از یک لوح بزرگ است که روی آن مسائل مختلف هندسی نوشته شده. روش ارائه مطالب علمی در این لوح، خیلی جالب است زیرا یک طبقه بندی موضوعی از مسئله‌ها را با رسم شکل نمایش می‌دهد و تازه یکی از قدیمی‌ترین کتاب‌های مصور دنیا به حساب می‌آید.
لطف الهی در گنبد لطف‌الله این هم زیباترین نمونه هندسه کاربردی در ایران قدیم؛ کاشی‌کاری داخل گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان که شاهکار هندسه دوران صفوی است. چند هزار سال دانش بشر به چنین شاهکاری ختم شده.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر